"Güzele bakmak sevaptır."      "Güzel bakmak sevaptır."
"Göz var nizam var."     "Göz var izan var." (İzan: anlayış, anlama yeteneği) "Eşek hoşaftan ne anlar."     "Eşek hoş laftan ne anlar."
"Aptala malum olurmuş."     "Abdala malum olurmuş." (Abdal: derviş) "Saatler olsun."     "Sıhhatler olsun." (Sıhhat: sağlık) "Su uyur düşman uyumaz."     "Sü uyur düşman uyumaz." (Sü: asker) "Kısa kes aydın havası olsun."     "Kısa kes aydın abası olsun." (Aba: bir giysidir ve Aydın efesinin abası kısa ve dizleri açıktır.) "Su küçüğün söz büyüğün."     "Sus küçüğün söz büyüğün."
"Elinin körü."     "Ölünün kûru" biçimindedir. (Kûr: mezar) "Sıfırı tüketmek."     "Zafiri tüketmek." (Zafir: soluk) "Azimle sıçan duvarı deler."     "Azimli sıçan duvarı deler." (Sıçan: fare) "Geçti Bolu’nun pazarı sür eşeği Niğde'ye."     "Geçti Bor'un pazarı sür eşeği Niğde'ye." (Bor: Niğde'nin ilçesi) "Fukaranın düşkünü beyaz giyer kış günü."      "Zürefânın düşkünü beyaz giyer kış günü." (Zürafa: zarif kelimesinin çoğuludur. (şık, gösterişli giyimliler)) "Ana gibi yar Bağdat gibi diyar olmaz."     "Ane gibi yar Bağdat gibi diyar olmaz."  (Ane: Bağdat’ta bir uçurumun adı. Yar : Uçurum.) "Altı kaval üstü şişhane."     "Altı kaval, üstü şeşhane." (Kaval: namlu, mermiyi nereye atacağı çok da kestirilemeyen düz bir borudur. Şeşhane: mermiyi atış ekseni etrafında döndürerek çok daha hassas nişan almayı sağlayan altı yivli namludur.) "Haydan gelen huya gider."     "Hayy'dan gelen Hu'ya gider." (Hayy: Ezelî ve Ebedî diri olan, uyuklama, yorulma gibi noksanlıklardan uzak olan, anlamlarına gelen Allah’ın isimlerinden biridir. Hu: "O" anlamına gelir. Sufi literatürde sıklıkla Allah’ı kastetmek için kullanılır. Yani atasözü Allah’tan gelenin Allah’a döneceğini anlatır. Kısaca her şey gelip geçicidir.)
0